Το Ιερό της Αφροδίτης, Κούκλια, Πάφος.

Το ιερό της Αφροδίτης βρίσκεται στο χωριό Κούκλια, 14 km ανατολικά της Πάφου, παραπλεύρως της οδού Λεμεσού-Πάφου.

Η Παλαίπαφος, που σημαίνει παλιά Πάφος, ήταν ένα από τα πιο τιμημένα προσκυνηματικά κέντρα του αρχαίου ελληνικού κόσμου και, κάποτε, πόλη-βασίλειο της Κύπρου. Εκεί έστεκε το περίφημο ιερό της Αφροδίτης, τα αρχαιότερα ερείπια του οποίου χρονολογούνται από το 12ο αιώνα π.Χ.

Ο Παυσανίας μας παραδίδει πως ο ναός της Αφροδίτης κτίστηκε από τον Αρκάδα βασιλιά της Τεγέας Αγαπήνωρα, τον οποίο παρέσυρε η καταιγίδα στις ακτές της Κύπρου καθώς επέστρεφε από την Τροία. Άλλος μύθος αποδίδει την ίδρυση του ιερού στον φημισμένο για τα πλούτη του και πρώτο ιερέα το μυθικό Κύπριο βασιλιά Κινύρα, πατέρα του Άδωνη.

 Οι δύο εκδοχές περιέχουν έναν πυρήνα ιστορικής αλήθειας που αποδεικνύεται από τα ανασκαφικά δεδομένα: την ύπαρξη ενός οικισμού της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, πριν την έλευση των Αχαιών, οι οποίοι με την άφιξή τους υιοθέτησαν την τοπική θεά της γονιμότητας.

Το Ιερό της Αφροδίτης ήταν ένα από τα σημαντικότερα και πιο ξακουστά θρησκευτικά κέντρα του αρχαίου κόσμου. Τα κατάλοιπα του Ιερού περιλαμβάνουν δύο ομάδες κτηρίων. Στα νότια σώζεται το αρχαιότερο ιερό, το Ιερό Ι, που χρονολογείται γύρω στα τέλη της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Αποτελείται από μια υπαίθρια αυλή (το τέμενος), που ήταν περίκλειστη με μεγαλιθικούς τοίχους, και μια στοά στο κέντρο της οποίας φυλασσόταν ο κωνικός βαίτυλος, σύμβολο της δύναμης της Μεγάλης Θεάς. Σημειώνεται ότι η λατρεία της Θεάς στην Παλαίπαφο ήταν ανεικονική. Ο λατρευτικός βαίτυλος διατηρήθηκε και στο ρωμαϊκό Ιερό ΙΙ, που οικοδομήθηκε στα βόρεια του προηγούμενου και χρονολογείται στα τέλη του 1ου αιώνα ή στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ. Το Ιερό ΙΙ περιλαμβάνει μια εσωτερική υπαίθρια αυλή (το τέμενος), που πλαισιώνεται στη νότια, ανατολική και βόρεια πλευρά της από καλυμμένες στοές.

Οι προσφορές προς τη Θεά ήταν μόνο θυμιάματος, αρωμάτων και πυρός και όχι αίματος με θυσίες ζώων. Μέρος των ιεροτελεστιών αποτελούσε και η ιερή πορνεία, η εκπόρνευση δηλαδή των γυναικών πριν από τον γάμο.

Από τις αρχές της γεωμετρικής περιόδου μέχρι το τέλος της κλασσικής περιόδου η Παλαίπαφος παρέμεινε το μεγαλύτερο αστικό και θρησκευτικό κέντρο της δυτικής Κύπρου. Όταν ο τελευταίος βασιλιάς της Παλαιπάφου, Νικοκλής, μετέφερε στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. την έδρα του στη Νέα Πάφο, η πόλη διατήρησε την σπουδαιότητά της χάρη στη λατρεία της Αφροδίτης. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο το ιερό έγινε το κέντρο του «Κοινού των Κυπρίων» που καταγινόταν με θρησκευτικά ζητήματα και τη λατρεία του ρωμαίου αυτοκράτορα, ενώ παράλληλα είχε τον έλεγχο της κοπής χάλκινων νομισμάτων στο νησί. Οι θρησκευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες στο ιερό της Παλαιπάφου διακόπηκαν τον 4ο αιώνα μ.Χ., με τη διάδοση του χριστιανισμού στο νησί. Έτσι το Ιερό άρχισε να παρακμάζει μέχρι που το 391 μ.Χ. ο Αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α ́ έθεσε εκτός νόμου όλες τις παγανιστικές θρησκείες.